www.powstaniewlkp.fora.pl

Zdzisław

Zygmański Kazimierz (1902- 1972), ur. 23 stycznia 1902 r. w Buku powiat grodziski, w rodzinie Franciszka i Antoniny z Stroińskich . Jako uczeń szkolny w latach 1915-1918 należał do drużyny harcerskiej, m.in. był drużynowym. Za mowę polską i noszenie rogatywki z orłem otrzymywał w szkole kary cielesne. Członek tajnej organizacji „Straż” oraz Sokoła. Po opuszczeniu szkoły należał i pracował w tajnym towarzystwie legionistów w Buku założonym przez ks. Walentego Dwornickiego. Podczas I wojny światowej w rodzinnym mieście uczył języka polskiego jeńców francuskich. W grudniu 1918 r. brał czynny udział w wypadzie na dworzec rozbrajając przejeżdżające przez Buk do Poznania posiłki niemieckie. Służbę bezpieczeństwa w Straży Ludowej pełnił do końca listopada 1918 r. do czasu wstąpienia do kompani bukowskiej w dniu 5 stycznia 1919 r., porzucając naukę w zawodzie zegarmistrzowskim. Od 15 stycznia 1919 r. otrzymał przydział do szpitala wojskowego w Buku. Po trzech dniach jako pomocnik sanitariuszy znalazł się na froncie pod Zbąszyniem, Chrośnicą i Łomnicą. Przewoził na polową stację sanitariatu w Chrośnicy ciężko rannych, których kierowano do szpitala w Buku. W kwietniu 1919 r. skierowany został do Głównego Szpitala Wojskowego w Poznaniu, gdzie przeszedł kurs sanitarny i pozostał w ochotniczej służbie wojskowej do 22 lutego 1920 r.. W dniu 11 listopada 1919 r. rozkazem Inspekcji Sanitarnej w Poznaniu mianowany został starszym żołnierzem. Podczas ochotniczej służby wojskowej uległ chorobie zapalenia kości w stawie nadgarstkowym prawej ręki, wskutek czego pozostała ręka w tym stawie sztywna. Do zawodu zegarmistrzowskiego z takim okaleczeniem nie mógł wrócić i podjął pracę w charakterze sekretarza miejskiego w Nowym Tomyślu. Pełnił funkcje: prezesa koła miejskiego LOPP od 1932 r., sekretarza Związku Weteranów Powstań Narodowych od 1932 r., prezesa oddziału Związku Urzędników Miejskich w Poznaniu. W drugiej połowie 1939 r. wysiedlony został do Generalnego Gubernatorstwa. Po II wojnie światowej tworzył Powiatowy Komitet PPS, któremu przewodniczył. Wchodził w skład Powiatowej Rady Narodowej w Nowym Tomyślu oraz Wojewódzkiej Rady Narodowej w Poznaniu. Był członkiem koła Przyjaciół Harcerzy, Towarzystwa popierania Budowy Szkół Publicznych, Stowarzyszenia Mężów Katolickich, stałego Komitetu Organizacji Obchodów Narodowych, Miejskiego Komitetu Pomocy Bezrobotnym.
Odznaczony m.in. Wielkopolskim Krzyżem Powstańczym, Medalem 10 lecia Niepodległości, Krzyżem Powstańców z Bronią [TPW}, Odznaką Wojsk Wielkopolskich, Medalem za Wojnę 1918-1921, Odznaką Honorową LOPP. Zmarł w Nowym Tomyślu 10 lipca 1974 r.. Żonaty z uczestniczką powstania – sanitariuszką - Kazimierą Zygmańską / zm.31 maja 1990 r. w Opalenicy/ .

Źródła: CAW, akta Krzyża i Medalu Niepodległości, t. 984 /odrzuc./, APP, AKH ZBoWiD, Zarząd Okręgu Poznań, syn.II, 63/ spis powstańców kompanii bukowskiej wg. spisu koła ZBowiD w Buku z dnia 8.03.1960 r/; APP, Wojewódzka Rada Narodowa w Poznaniu, syn.472/0/5; APP, Starostwo Powiatowe w Nowym Tomyślu, Partie polityczne legalne 1946, sygn.47, s.7; Dzieje Nowego Tomyśla. Pod red. Bogusława Polaka, Nowy Tomyśl, s. 176, 191,207; Z . Kościański, Kolejna rocznica zwycięskiego zrywu Wielkopolan [w:] Wiadomości Nowotomyskie 1986, nr 5, s.2

Zdzisław Kościański