www.powstaniewlkp.fora.pl

Zdzisław

Maliński Jan (1879-1936) mistrz obuwniczy, obywatel Poznania, a w latach 1921-1934 Nowego Tomyśla. Ur. się 11 grudnia 1979 r. w Borku Wlkp. (powiat Koźmin) w rodzinie Macieja i Małgorzaty z domu Lenartowskiej. Ukończył szkołę elementarną a następnie doskonalił swoje kwalifikacji i umiejętności w branży skórzanej i obuwniczej. Praktykował w Gdańsku, Poznaniu, Warszawie. Uzyskał tytuł mistrza. Prowadził własną pracownię obuwia oraz sklep w Poznaniu przy ulicy Gwarnej. Dwukrotnie, w latach 1908 i 1911, nagrodzony został złotymi medalami w swojej branży. Służbę wojskową rozpoczął 12 grudnia 1899 r. w 58. pułku piechoty w Głogowie. Dnia 17 sierpnia 1914 r. został powołany na wojnę światową w której brał udział do 20 kwietnia 1916 r.. Powrócił jako inwalida z 50% niezdolnością do służby. W życiu Jana Malińskiego zaczął się bardzo intensywny okres działań społecznych. Będąc cechmistrzem w Poznaniu, w roku 1917 założył Związek Cechów Szewskich na Prusy Wschodnie, Zachodnie, Górny Śląsk i poznańskie. Związek ten miał znaczenie polityczne gdyż poza sprawami zawodowymi, jedynym celem Założyciela było przygotowanie członków tego związku do powstania. W swoim życiorysie pisze: Jeździłem do różnych miast na prowincję jak Gniezno, Trzemeszno i inne, wygłaszając pod pozorem referatów zawodowych mowy, zwracając uwagę na ważność chwili, apelowałem ażeby każdy był przygotowany, gdy wybije godzina chwycić za broń. Przygotowania do walki zbrojnej znalazły również wyraz w odważnych innych przedsięwzięciach. Zbliżała się setna rocznica śmierci Jana Kilińskiego. Jan Maliński był inicjatorem zorganizowania na tę okoliczność największej manifestacji polskości w Poznaniu. Zdając sobie sprawę z reakcji władz zaborczych, długo pertraktował z ówczesnym Polizeirathen Georkiem, aby przekonać że te obchody mają charakter tylko zawodowy. Zgodę otrzymał i polityczny cel osiągnął. W roku 1918, kiedy toczyły się z Soldatenratem pertraktacje w Weście przy ulicy Świętego Marcina, na rozkaz Karola Rzepeckiego, Jan Maliński wystawił w ciągu jednej godziny stu ludzi do pełnienia służby wartowniczej. Niemcy przeczuwając, że w Poznaniu długo się nie utrzymają, zaczęli wywozić z Kreigbekleidungsamtu znajdujące się tam zapasy towarów. Jan Maliński dowiedziawszy się o tym od urzędnika tych zakładów Emiliana Wicke, potrafił tak wpłynąć na władzę (przy pomocy ks. Adamskiego – patrona Cechu), że całe zapasy zostały na miejscu i przeszły w ręce Polaków. Aby pozyskać jak największą liczbę uczestników walki, chodził na stację kolejową w Poznaniu i nawoływał żołnierzy wracających ze skończonej wojny światowej do pozostania w mieście, gdyż w każdej chwili może wybuchnąć powstanie. Aby ich utrzymać do momentu rozpoczęcia walk, kupował żywność za własne pieniądze. Zapotrzebowanie na broń i amunicję udało się w pełni zaspokoić dzięki zarekwirowaniu całego arsenału firmie Jaruszewskiego przy ul. Butelskiej. Tajne zebrania Jan Maliński organizował w swoim prywatnym mieszkaniu przy ul. Seweryna Mielżyńskiego nr 18 w kamienicy właściciela p. Lomajera. Czynny udział w Powstaniu sprowadzał się do dzielnicy III Zamek. Dnia 4 marca 1919 roku Jan Maliński mianowany został oficerem obrony krajowej. Pełnił przeważnie służbę oficera inspekcyjnego garnizonu oraz oficera frontu. O działalności podczas wojny polsko-bolszewickiej w swoim życiorysie pisze tak: Podczas nawału bolszewickiego zostałem wysłany z Ministerstwa dla byłej dzielnicy pruskiej do Gdańska celem zakupu. Zakupiłem dla armii polskiej karabinów, amunicji i uprzęży za 18 milionów marek niemieckich w złocie. Finansował zakupy te Emil de Rys(…) Kiedy Gen. Żeligowski zajął Wilno zostałem wyznaczony komendantem transportu z pierwszą pomocą dla Wilna, to też Gen. Żeligowski na konferencji w głównej kwaterze w pałacu Ogińskiego podkreślił zasługi moje za zrozumienie sprawy. Za patriotyczne czyny Jan Maliński został odznaczony: Pamiątkowym Krzyżem „Za Waleczność” (uchwałą z dn. 3 listopada 1919r. Rady Ludowej Miasta Poznania), Odznaką Pamiątkową „Za Waleczność” (na mocy Uchwały Ministerstwa Spraw Wojskowych 1919 od Naczelnej Komendy Straży Ludowej), Dyplomem za Powstanie Wielkopolskie.Związek małżeński zawarł 6 marca 1905 r. w Poznaniu z Franciszką z d. Nędzewicz (1982-1928). Ze związku tego urodziło się dziewięcioro dzieci : Maksymilian (1906-1992), Halina(1908-1915), Bogdan (1910-1944),Wanda (1911-1912), Janusz (1912-1913) Irena (1915-1994), Marian (1917-1999), Wojciech (1920-1920), Katarzyna (1925- ). Jan Maliński zmarł 19 sierpnia 1936 r. w Poznaniu. Grób jego znajduje się na cmentarzu w Nowym Tomyślu.
Centralne Archiwum Wojskowe w Warszawie, akta odznaczeniowe Komitetu Krzyża i Medalu Niepodległości od. 24/3510. , dokumenty rodzinne.

Maria Czajka