www.powstaniewlkp.fora.pl

Zdzisław

ŁUCZAK Walenty (1898-1983), powstaniec kompanii kórnickiej, sierżant
Wojska Polskiego.
Urodził się 23 stycznia 1898 r. w Dziećmierowie, w rodzinie ogrodnika Dóbr Kórnickich hr. Władysława Zamoyskiego ; Marcina i Katarzyny z d. Kędziora.
W 1898 r. rodzina Łuczaków zamieszkała w domu należącym do majątku kórnickiego na Prowencie.
Po ukończeniu z wyróżnieniem szkoły powszechnej w Bninie w 1912 r. rozpoczął trzyletnią naukę w zawodzie kupieckim, w prywatnej firmie handlowej Kazimierza Schneidera w Kórniku. Równocześnie uczęszczał do wieczorowej Państwowej Szkoły Dokształcającej w Kórniku (od 13 IX 1912 r. do 28 III 1915 r.).
Od 1 września 1915 r. pracował w firmie K. Schneidera jako pomocnik kupiecki. 15 listopada 1917 r. został powołany do armii niemieckiej.
Po wyszkoleniu w lutym 1918 r. został wysłany na front zach. Walczył w Belgii i Francji, skąd z powodu choroby wysłano go na leczenie do szpitala w Pleszewie. Po wyzdrowieniu latem 1918 r. - został skierowany do garnizonu w Głogowie. Stąd wraz z dwoma innymi szeregowcami oraz podoficerem konwojował transport amunicji do Francji pod Verdun. Po powrocie pełnił dalszą służbę w Głogowie.
Jako należący do rocznika podlegającego obowiązkowi dalszej służby wojskowej, samowolnie bez przepustki przyjechał 28 listopada 1918 r. do Kórnika. Ochotniczo wstąpił do Rady Robotniczej i Żołnierskiej i kompanii kórnickiej. Poinformował dowódcę dra Stanisława Celichowskiego o stosunkach i nastrojach panujących w garnizonie w Głogowie oraz o tym, że jako Rada Żołnierska mają prawo odebrać dla tutejszej kompanii umundurowanie i obuwie w Urzędzie Umundurowania w Poznaniu.
Po parodniowym pobycie w Kórniku Walenty Łuczak powrócił do garnizonu, do Głogowa, gdzie nie zauważono jego nieobecności.
W grudniu 1918 otrzymał kilkunastodniowy urlop. Przed wyjazdem wymienił jeszcze stary, podniszczony płaszcz żołnierski na nowy. Po przyjeździe do Kórnika zgłosił się natychmiast pod rozkazy dowódcy kompanii kórnickiej Stanisława Celichowskiego i pełnił służbę wartowniczą i patrolową przy urzędach i magazynach w Kórniku. Po wybuchu Powstania Wielkopolskiego w szeregach kompanii kórnickiej brał udział w dniach 27-29 XII w walkach o oswobodzenie Poznania.
29 grudnia z polecenia Rady Żołnierzy w Kórniku trzymał straż z bronią w ręku na kórnickim rynku przy Ratuszu, podczas przejazdu członków misji angielskiej z pułkownikiem Harry Herschelem Wade na czele.
30-31 grudnia 1918 r. z kompanią kórnicką wziął udział w oswobodzeniu Śremu oraz uroczystościach przygotowanych z tej okazji.
31 grudnia utworzono baon śremski i wcielono w jego skład kompanię kórnicką jako 4 kompanię.
6 stycznia 1919 r. wraz z kompanią kórnicką wyruszył na front zachodni, w rejon Zbąszynia.
W dniach 8-19 stycznia 1919 r. brał udział w krwawych walkach pod Łomnicą, Zbąszyniem i Strzyżewem, a od 6-18 II 1919 r. na froncie południowym pod Rawiczem (Miejska Górka, Wydawy, Zielona Wieś, Stwolno, Ugoda, Żołędnica, Anapole, Karolinki).
Po zawieszeniu broni na frontach wielkopolskich (18 II) i ustanowieniu linii demarkacyjnej wg rozejmu zawartego w Trewirze 16 lutego 1919 r. dnia 23 lutego 1919 r. baon śremski otrzymał przydział do Wojsk Wielkopolskich jako I. baon 11. pułku strzelców wielkopolskich, 3. Dywizji Strzelców Wielkopolskich.
Wraz z kompanią kórnicką do jesieni 1919 r. pełnił straż na linii demarkacyjnej pod Rawiczem. Następnie wraz z I. baonem 11 pułku strzelców wielkopolskich został przeniesiony spod Rawicza do Krotoszyna a potem do rejonu Ostrów-Ostrzeszów i na linię demarkacyjną pod Kępno.
Dnia 17 stycznia 1920 r. wraz z 11. pułkiem strzelców wielkopolskich brał udział w przejmowaniu Kępna i skrawka Śląska z miasteczkiem Bralin, przyznanych Polsce na mocy wersalskiego traktatu pokojowego, który wszedł w życie 10 stycznia 1920 r.
25 stycznia 1920 r. wraz z 11. pułkiem strzelców wielkopolskich wyruszył na front wschodni na obszar operacyjny wojsk Frontu Litewsko-Białoruskiego, dowodzonego przez gen. Stanisława Szeptyckiego.
30 stycznia pułk został rozlokowany w rejonie Lidy, tworząc wraz z 3. Dywizją Strzelców Wielkopolskich gen. Odyńca, która przybyła tu 1 lutego i została przemianowana na 17. Dywizję Piechoty, odwody Naczelnego Wodza.
1 lutego 1920 r. 11. pułk strzelców wielkopolskich otrzymał nazwę 69. pułk piechoty, a 10 lutego ; dla podkreślenia jego tradycji bojowej do nazwy tej dodano: 11. pułk strzelców wielkopolskich.
6 kwietnia 1920 r. Walenty Łuczak wraz z swoim pułkiem został wysłany do Borysowa, dla wzmocnienia przyczółka mostowego nad Berezyną, na czas projektowanych tam pertraktacji pokojowych, do których jednak nie doszło. Po kilkunastu dniach pułk powrócił do Lidy.
18 czerwca 1920 r. Rozkazem dziennym Nr 137 otrzymał awans na st. szeregowca.
Po zwycięskich walkach pod Warszawą i odparciu natarcia rosyjskiego oraz zmuszeniu Rosjan do wycofania się na wschód, 69. pułk piechoty wraz z 17. Dywizją Piechoty został przerzucony na Suwalszczyznę, z rozkazem obrony tej ziemi przed inwazją litewską oraz ubezpieczania północnego skrzydła 2. Armii Polskiej, toczącej wraz z 4. Armią bitwę nad Niemnem, która doprowadziła do zupełnej klęski wroga. Pułk rozlokowano w okolicy Sejn, na linii demarkacyjnej litewsko-polskiej. Służba na tym odcinku trwała do połowy grudnia.
16 listopada Walenty Łuczak otrzymał awans na kaprala (Rozkaz dz. Nr 208), a 26 listopada otrzymał pochwałę za wyratowanie (z narażeniem własnego życia) z topieli na jeziorze Heret w pobliżu wioski Giby, w powiecie Sejny (Suwałki) - współtowarzysza broni, kaprala Józefa Bednarka, rusznikarza z 69. p. p. (11. pułku strzelców wielkopolskich), (Rozkaz dzienny I. Baonu 69. p. p. Nr 238 z dnia 26 XI 1920 r.).
Za ten czyn oraz za pełnione na froncie w 1919 i 1920 r. funkcje łącznika bojowego został podany w listopadzie 1921 r. przez Dowództwo I. Baonu 69 p. p. (11 p. strzelców wielkopolskich) do odznaczenia Krzyżem Walecznych.
W drugiej połowie grudnia 1920 r. 69. pułk piechoty został przetransportowany do Bydgoszczy, a w marcu 1921 r. do Wolsztyna i Zbąszynia dla obstawienia i wzmocnienia straży nad granicą zachodnią.
18 lipca 1921 r. Walenty Łuczak awansował na stopień plutonowego (Rozkaz dz. Nr 200), a 20 października 1921 r. na sierżanta (Rozkaz dz. Nr 294).
11 października W. Łuczak otrzymał Odznakę Pamiątkową Wojsk Wielkopolskich 27 XII 1918 r. z legitymacją i patentem.W pierwszych dniach listopada 1921 r. 69. pułk piechoty (11. p. strzelców wielkopolskich) przemaszerował do Gniezna, na pobyt stały w tamtejszym garnizonie. Od 1 I 1921 r. aż do 26 listopada 1921 r., kiedy został bezterminowo urlopowany z wojska, pełnił funkcję szefa kancelarii I. Baonu 69. p. piechoty.
Po powrocie do Kórnika pracował w Nadleśnictwie Kórnik, lasach Majętności Kórnickiej, jako pomocnik biurowy, następnie w firmie handlowej Cz. Robińska w Kórniku i ponownie (od 1 maja 1923 r.) w Nadleśnictwie Kórnik lasach Majętności Kórnickiej, potem Fundacji Zakłady Kórnickie (od 1924 r.) jako sekretarz. Od 1 kwietnia 1936 r. do 24 sierpnia 1939 r. pracował jako kasjer i księgowy w Tartaku Parowym Fundacji Zakłady Kórnickie w Gądkach.
Od dnia założenia, tj. od 26 XII 1922 r. był członkiem, a od IV 1926 r. sekretarzem Towarzystwa Powstańców i Wojaków w Kórniku. Funkcję tę pełnił do dnia powołania do Wojska Polskiego 24 sierpnia 1939 r.
W listopadzie i grudniu 1923 r. odbył 4-tygodniowe ćwiczenia wojskowe rezerwy w 58. p. p. a we wrześniu i październiku 1927 r. 6-tygodniowe ćwiczenia w 68. p. p.
W 1923 r. otrzymał Krzyż Powstańców Wielkopolskich, nadany przez Związek Towarzystw Powstańców i Wojaków D.O.K. VII. w Poznaniu, a w 1938 r. Medal Pamiątkowy Za Wojnę 1918/21, nadany przez D.O.K. VII. w Poznaniu.
Należał do Towarzystwa Gimnastycznego Sokół w Kórniku oraz do Koła Przyjaciół Harcerstwa.
Zmobilizowany 24 sierpnia 1939 r. został wysłany do Leszna.
9-10 IX brał udział w obronie Warszawy, a w dniach następnych na punkcie obronnym za Garwolinem. Tam 17 września dostał się do niewoli niemieckiej i został osadzony w obozie jeńców wojennych w Prusach Wschodnich, w miejscowości Stablack, Stalag I. A. Stamtąd wysyłano jeńców do prac rolnych w okolice Kwidzyna. Schorowanego i wycieńczonego W. Łuczaka niemiecka lekarska komisja wojskowa uznała w marcu 1940 r. jako inwalidę wojennego, niezdolnego do pracy. Przeniesiono go do Stalagu XXI. A. w Ostrzeszowie, skąd został w maju 1940 r. zwolniony do domu. W Kórniku mieszkał z rodzicami przy ul. Średzkiej. Od 1942 r. aż do wyzwolenia w 1945 r. został przez Niemców skierowany do miejscowej obrony i straży przeciwpożarowej w Ogrodach Kórnickich, wchodzących w skład Reichsstiftung für Deutsche Ostforschung. Prace te wykonywał bez żadnego wynagrodzenia. Podobnie po wyzwoleniu, kiedy został powołany do Przymusowej Straży Obywatelskiej, i od 9 kwietnia 1945 r. do 3 lipca 1945 r. jako dowódca warty pełnił służbę wartowniczą przy różnych urzędach, magazynach i mostach. Od 1 sierpnia 1947 r. tzn. od momentu założenia - aż do 31 grudnia 1949 r., czyli do momentu likwidacji był członkiem i sekretarzem Związku Powstańców Wielkopolskich z 1918-1919 r. Koło Kórnik Bnin. 21 stycznia 1948 r. otrzymał od Zarządu Głównego w Poznaniu Związku Powstańców Wlkp. z 1918-1919 r. tymczasowe zaświadczenie o weryfikacji jako powstańca wielkopolskiego Nr 5065, legitymację członka Koła Kórnik - Bnin, Nr 5065 z dnia 21 I 1948 r., a 27 grudnia 1948 r. Dyplom Uznania w 30. Rocznicę Powstania Wielkopolskiego 1918-1919 r.
Od 1 maja 1946 r. do 31 grudnia 1949 r. pracował społecznie przy reorganizacji a potem likwidacji Gminnego Związku Pszczelarzy i Zrzeszenia Pszczelarzy Kórnik - Bnin.
Od 1 października 1949 r. czynnie uczestniczył w zakładaniu Związku Bojowników o Wolność i Demokrację Koła w Kórniku, w którym od 22 stycznia 1961 r. do 18 lutego 1968 r. pełnił funkcje organizacyjne jako sekretarz, Delegat, członek Zarządu i sekretarz Komisji Rewizyjnej.
Do 1952 r. bezskutecznie starał się o pracę w Fundacji Kórnickiej. Od lipca 1952 do września tego roku pracował w Kórniku jako strażnik, zatrudniony przez poznańską Spółdzielnię Pracy Ochrona Obiektów.
Od 1 stycznia 1953 r. aż do przejścia na emeryturę 31 grudnia 1963 r. pracował jako woźny w Zakładzie Dendrologii i Pomologii Polskiej Akademii Nauk w Kórniku.
Za działalność społeczno-organizacyjną oraz za pracę zawodową otrzymał 22 grudnia 1956 r. Złoty Krzyż Zasługi.
Za czynny udział w Powstaniu Wlkp. 1918-1919 r. Rada Państwa nadała mu dnia 27sierpnia 1957 r. Wielkopolski Krzyż Powstańczy (Legitymacja nr B-40878).
23 grudnia 1967 r. nadano Walentemu Łuczakowi Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski.
Na podstawie art. 65 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. Rada Państwa uchwałą z dnia 24 czerwca 1972 r. za udział w Powstaniu Wielkopolskim mianowała go na stopień podporucznika.
27 grudnia 1968 r. w 50. Rocznicę Powstania Wielkopolskiego Komitet Honorowy Obchodu wręczył mu Dyplom uznania.
Do śmierci niestrudzenie opiekował się kwaterą grobów powstańczych na cmentarzu w Kórniku. Zmarł w Kórniku 20 VI 1983 r. i tam został pochowany. Rodziny nie założył.

Jan Łuczak